Aleksander Fredro, Mikołaj Kopernik, Wojciech Korfanty, Jan Matejko, Maurycy Mochnacki, Jerzy Nowosielski, Aleksandra Piłsudska, Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, Paweł Edmund Strzelecki, Wisława Szymborska i Jadwiga Zamoyska. Rok 2023 został ponadto ustanowiony rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego.
W 2023 r. obchodzimy 230. rocznicę urodzin Aleksandra Fredry – naszego najwybitniejszego komediopisarza. Nie wszyscy wiedzą, że był on także żołnierzem i wziął udział w wyprawie Napoleona Bonaparte na Moskwę. Został odznaczony Orderem Virtuti Militari i Legią Honorową.
Mikołaj Kopernik – najsłynniejszy astronom – wszechstronnie wykształcony i uzdolniony, był także doktorem prawa kanonicznego. Mieszkał na Warmii, w Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie i Fromborku, gdzie pełnił funkcje administratora dóbr kapituły, komisarza Warmii oraz generalnego administratora diecezji warmińskiej. Jako astronom był twórcą heliocentrycznego modelu Układu Słonecznego i wsławił się dziełem „O Obrotach sfer niebieskich”.
Wojciech Korfanty to działacz niepodległościowy, myśliciel i publicysta związany z chrześcijańską demokracją, którego 150. rocznica urodzin przypada właśnie w tym roku. Członek Rady Ludowej kierującej Powstaniem Wielkopolskim oraz dyktator III Powstania Śląskiego po odzyskaniu niepodległości pełnił funkcję wicepremiera w rządzie Wincentego Witosa. Prześladowany przez piłsudczyków opuścił Polskę, aby powrócić w 1939 roku. Zginął 17 sierpnia 1939 roku w niewyjaśnionych okolicznościach.
Jan Matejko – jeden z najznakomitszych polskich malarzy, twórca malarstwa historycznego, studiował w Krakowie, Wiedniu i Monachium. Zajmował się także konserwacją krakowskich zabytków. Od 1873 roku był dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Jego uczniowie Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski i Józef Mehoffer to wybitni artyści Młodej Polski.
Maurycy Mochnacki obchodzi 220. rocznicę urodzin w 2023 roku. Wybitny twórca literacki, dziennikarz i krytyk, pianista i polityk walczył w powstaniu listopadowym, był członkiem wielu tajnych organizacji niepodległościowych. Skazany zaocznie na śmierć wyjechał z Polski, a na jego nagrobku znajduje się napis: „Civis Polonus. Hostem Moscoviensem” – „Obywatel polski, wróg Moskwy”.
W roku 2023 przypada również 100. rocznica urodzin Jerzego Nowosielskiego uważanego za jedną z najwybitniejszych postaci polskiej sztuki współczesnej – rysownik, scenograf, filozof i teoretyk sztuki.
W roku 2023 obchodzimy 60. rocznicę śmierci Aleksandry Piłsudskiej, która była nie tylko żoną Józefa Piłsudskiego. Wsławiła się również jako działaczka niepodległościowa, była członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej oraz Polskiej Partii Socjalistycznej. Odznaczona Orderami Virtuti Militari, Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Niepodległości w czasie I wojny światowej była członkiem Legionów.
Włodzimierz Przerwa – Tetmajer, brat Kazimierza, uczył się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz w Wiedniu, Monachium i Paryżu. To w jego domu odbyło się słynne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną. Współpracował przy tworzeniu Panoramy Racławickiej, a jego prace były wystawiane w Chicago, San Francisco i Paryżu. Jest autorem witraży, polichromii, ilustracji, scenografii, a także wielu opowiadań, wierszy i dramatu „Piast”. Angażował się społecznie i politycznie, był członkiem Ligii Narodowej i Polskiego Stronnictwa Ludowego
Paweł Edmund Strzelecki obchodzi 250. rocznicę urodzin w roku 2023. Badacz, podróżnik i odkrywca jako pierwszy Polak okrążył kulę ziemską. Najwyższą górę Australii nazwał Górą Kościuszki. Członek towarzystw naukowych, angażował się także w działalność filantropijną.
Wisława Szymborska – Laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury – wydała 12 zbiorów poezji oraz 4 zbiory felietonów. Oprócz Nagrody Nobla otrzymała nagrody J.W. Goethego, im. J.G. Herdera czy polskiego Pen Clubu. Senat RP motywując swoją decyzję podkreślił, że „o doniosłości literackiego dorobku Szymborskiej świadczą nie tylko nagrody, ale także fakt, że ma ona wciąż wierne grono czytelników w Polsce i za granicą. Inspiruje literaturoznawców, kulturoznawców, filozofów, krytyków sztuki, a także zwykłych czytelników, którzy znajdują w jej poezji odpowiedzi na najważniejsze pytania”.
Jadwiga Zamoyska obchodzi w tym roku 100. rocznicę śmierci. Angażowała się w działalność społeczną, a przyświecało jej hasło: „Służyć Bogu, służąc Ojczyźnie, służyć Ojczyźnie, służąc Bogu”.
Rok 2023 to także rok pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, kiedy obchodzimy 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim. Senat oddaje hołd tym, którzy „do końca swoich dni podnosili głos protestu przeciwko zbrodniczym planom zagłady narodu”, a swoją decyzję motywuje tak: „wierzymy, że ustanowienie roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego pozwoli nie tylko przywołać Ich świadectwa, ale stanie się także okazją do refleksji nad powszechnymi w dyskursie wartościami takimi jak: bezpieczeństwo, dom, wolność, które uznajemy za oczywiste, ale ich prawdziwą wagę i znaczenie odkrywamy dopiero w chwili, gdy stają się zagrożone”.
